Zilveren Lodewijk XV broodmand

Een opzienbarende bijdrage van de achttiende-eeuwse zilversmeedkunst is de broodmand. Engelse manden zijn heel vaak rond en voorzien van een hengsel, de zogenaamde ‘swing handle basket’. Elders komen broodmanden nauwelijks voor.

Deze elegante broodmand is een fraai voorbeeld van het Rococo zilver in Amsterdam. De speelse contouren en ook de vorm van de handvatten zijn kenmerkend voor Amsterdamse manden. Typerend voor het werk van Hermanus Heuvel zijn de uitbundige naturalistisch gevormde bloemen en bladeren, fijn gezaagd en van gravering voorzien. Heuvel moet een liefhebber van bloemen en planten zijn geweest. Het wordt op veel van zijn werk aangetroffen, rijk uitgevoerd, maar nooit overladen.

Het feit dat dergelijke manden voor brood waren bedoeld, komt uit een onverwachte hoek. In 1768 bestelde de Evangelisch Lutherse gemeente in Amsterdam bij dé specialist op dit gebied, Reinier Brandt, een mand die als broodmand werd aangeduid, ten behoeve van het Heilig Avondmaal.

Gelukkig zijn veel fraaie broodmanden bewaard gebleven. De Republiek was ook tijdens de achttiende eeuw nog altijd het rijkste land, met een opmerkelijk brede middenlaag die zich op financieel gebied heel veel kon veroorloven. Veel meer dan in de ons omringende landen, waar de welvaart minder breed was verdeeld. Zilveren voorwerpen waren in feite in vorm gegoten geld, dat altijd weer in klinkende munt kon worden omgewisseld. In tijden van voorspoed gaven vooral de gegoede burgers veel geld uit om de inrichting van hun huizen en het sieren van hun tafels met zilver luister bij te zetten.

Literatuur:

-Antiek, vol. 11, nr. 1, juni/juli 1976, p. 90, advertentie van Ravenstein, Haarlem voor een paar kandelaars van H. Heuvel, eveneens uit 1772.